Heqja e CO2 nga atmosfera: Nis punën impianti më i madh në botë
Paneli Ndërqeveritar
për Ndryshimet Klimatike muajin e kaluar vlerësoi se duhet shfrytëzuar çdo
mundësi që redukton sasinë e këtij gazi të lëshuar në atmosferë. Një prej
këtyre mundësive, edhe pse modeste, është thithja e dioksidit të të
karbonit të shkarkuar(Direct Air Capture – DAC). Si është e mundur kjo?
Fabrika më e
madhe e këtij lloji u hap më datë 8 shtator në Islandë. E operuar nga kompania
zvicerane inxhinierike Climeworks, uzina, e njohur si Orca, do të zvogëlojë çdo
vit vëllimin e shkarkimeve me një sasi dioksidi karboni ekuivalente me atë që
lëshojnë 870 makina. Orca do të rrisë kapacitetin e përgjithshëm global të DAC
me rreth 50%, duke i shtuar dhjetëra e më shumë fabrikave më të vogla të
ngjashme me të, të cilët tashmë kanë nisur punën në Evropë, Kanada dhe SHBA.
Fabrika përbëhet nga tetë kuti me madhësinë e kontejnerëve të transportit, secila e pajisur me një duzinë ventilatorësh që tërheqin ajrin.
CO2 filtrohet, përzihet me ujë dhe
pompohet në puse të thella nëntokësore, ku gjatë disa viteve kthehet në gur. Në
këtë mënyrë, ai hiqet nga qarkullimi në atmosferë dhe nuk
ndot mjedisin.
Nisja e Orca-s
vjen pas një kontrate 10 milionë dollarësh të Climeworks që u nënshkrua javën e
kaluar me gjigantin e sigurimeve Swiss Re. Kompania e sigurimeve në thelb po
blinte një vëllim të caktuar të krediteve të kompensuar të karbonit për të
“korrigjuar” gjurmën e saj të karbonit. Climeworks nuk e ka zbuluar publikisht
çmimin e tij për ton, por një deklaratë për shtyp e Swiss Re e përshkroi atë si
"disa qindra dollarë".
Ky model biznesi - shitja e kompensimeve - është mënyra se si Climeworks po i afrohet një problemi kryesor për industrinë e sapolindur DAC: Si të fitoni para.
Alternativa është shitja e CO2 të mbledhur te prodhuesit, të cilët mund ta
përdorin atë si lëndë e parë për çimento dhe produkte të tjera, ose për
kompanitë e naftës që, për ironi, e përdorin atë si ndihmesë në shpimin e
naftës.
Meqenëse tregu i
kompensimit të karbonit, në tërësi, është i mbushur me kompensime të lira dhe
të dyshimta, disa kompani mund të jenë të gatshëm të paguajnë, si Swiss Re (dhe
Coca Cola dhe Microsoft, gjithashtu klientë të mëdhenj të Climeworks), për një
kompensim të madh. Nga ana tjetër, ky kapital do të ndihmojë në shkallën e DAC
dhe do të ulë koston; ekspertët parashikojnë se mund të arrijë 150 dollarë për
ton në 5-10 vitet e ardhshme.
Orca ka të ngjarë
së shpejti të zbehet nga projektet konkurruese në SHBA dhe Skoci që pritet të
dalin online në dy vitet e ardhshme. Por edhe atëherë, pa shumë investime
publike dhe private, industria do të jetë larg 10 milionë tonëve në vit që
Agjencia Ndërkombëtare e Energjisë thotë se janë të nevojshme deri në vitin
2030./
