Lajme nga bota

AIDS

Botuar nga Gazeta Shqip me 16 Sep, 2021.

Në vendet ku nivelet e ndotjes së ajrit janë nën standardet e përcaktuara nga Organizata Botërore e Shëndetësisë (OBSH), njerëzit humbasin mesatarisht 2.2 vjet të jetës së tyre.

India ka nivelet më të larta të ndotjes së ajrit në nivel global dhe banorët e saj pritet të humbasin më shumë vite jetë se ata të çdo vend tjetër, me një mesatare prej 5.9 vitesh "të fshira" nga jeta e tyre, shkruan SHQIP.

Në Indinë veriore, 480 milionë njerëz po thithin ajër të ndotur 10 herë më shumë se kudo tjetër në planet. Në disa pjesë të këtij rajoni, përfshirë qytetet Delhi dhe Kolkata, banorët mund të humbasin mesatarisht deri në nëntë vjet të jetës së tyre.

Indeksi llogarit vitet e humbura bazuar në atë që jetëgjatësia do të ishte nëse një vend përmbush udhëzimet e ajrit të pastër të përcaktuara nga OBSH.

Pesë vendet e para me numrin më të lartë mesatar të viteve të humbura ishin të gjitha në Azi. Pas Indisë erdhi Bangladeshi, ku banorët humbasin mesatarisht 5.4 vjet jetëgjatësi, Nepali (5 vjet), Pakistani (3.9 vjet) dhe Singapori (3.8 vjet).

Autorët e raportit thanë se ndotja e ajrit u nxit kryesisht nga përdorimi dhe prodhimi i lëndëve djegëse fosile duke krijuar "një problem global që kërkon politika të forta në çdo front".

Studimi gjithashtu tregon se si bota shijoi qiellin blu dhe ajrin më të pastër, pasi pandemia mbylli njerëzit brenda, ndërpreu udhëtimet ajrore dhe uli trafikun rrugor, shkruan SHQIP.

Por në të njëjtën kohë, disa pjesë të botës përjetuan nivele të larta të ndotjes së ajrit nga zjarret, të përkeqësuar nga kushtet e motit më të nxehtë dhe më të thatë. Në SHBA, smogu nga zjarret në disa shtete perëndimore “udhëtoi” në të gjithë vendin, duke ndikuar në cilësinë e ajrit deri në New York City.

"Këto ngjarje të jashtëzakonshme ilustrojnë se ndotja e ajrit nuk është vetëm një sfidë globale, por është gjithashtu e ndërthurur me ndryshimet klimatike. Të dyja sfidat janë shkaktuar kryesisht nga i njëjti fajtor: emetimet e karburanteve fosile nga termocentralet, automjetet dhe burimet e tjera industriale," thuhet në raport. Thirrja është për qeveritë e botës që të zbatojnë urgjentisht politika për të zvogëluar varësinë e saj nga karburantet si qymyri, nafta dhe gazi.

Në nivel qytesh, njerëzit në qytetet aziatike po vuajnë nga nivelet më të larta të ndotjes, që ndikojnë direkt edhe në jetëgjatësinë e tyre. Në qytetin indonezian të Bandung, për shembull, njerëzit humbasin mesatarisht gati shtatë vjet nga jeta e tyre, dhe në kryeqytetin e vendit, Xhakartë, gati gjashtë vjet. Në Afrikën Qendrore dhe Perëndimore, efektet e dëmshme të ndotjes së ajrit në jetëgjatësinë ishin "të krahasueshme me ato të kërcënimeve të njohura si HIV/AIDS dhe malaria", thuhet në raport, shkruan SHQIP.

Dhe më shumë se gjysma e 611 milionë njerëzve që jetojnë në të gjithë Amerikën Latine janë të ekspozuar ndaj niveleve të ndotjes së ajrit që tejkalojnë udhëzimet e OBSH -së. Në të gjithë rajonin, ndotja e ajrit zvogëlon jetëgjatësinë mesatarisht me pesë muaj, por kjo ndryshon shumë sipas vendndodhjes. Në kryeqytetin peruan, Lima, njerëzit mund të presin që të humbasin mesatarisht 4.7 vjet nga jeta e tyre.

Lufta e Kinës kundër ndotjes

Sidoqoftë, ka disa arsye për shpresë. Kina ishte në pesë vendet më të ndotura çdo vit nga 1998 deri në 2016. Por që nga fillimi i të ashtuquajturës "luftë kundër ndotjes" në 2013, ajo ka zvogëluar ndotjen e saj me 29%, duke përbërë tre të katërtat e uljes së ndotjes së ajrit në të gjithë botën.

"Për ta vënë suksesin e Kinës në kontekst, u deshën disa dekada që Shtetet e Bashkuara dhe Evropa të arrinin të njëjtat reduktime të ndotjes që Kina ishte në gjendje të arrinte në gjashtë vjet," tha raporti.

Ishte vërtet një kohë kur Londra u referua gjerësisht si "tymi i madh" për ajrin e saj të ndotur, dhe Los Angeles ishte dikur "kryeqyteti i smogut i botës".

Sot, amerikanët janë, mesatarisht, të ekspozuar ndaj ndotjes 62% më pak sesa në vitin 1970. Po kështu evropianët janë mesatarisht të ekspozuar 27% më pak se dy dekada më parë - dhe fitojnë katër muaj jetëgjatësi për shkak të saj, thuhet në raport./ CNN - Gazeta SHQIP