Lajme nga bota

Ndryshimet Klimatike: Zbulim shokues në Groenlandë

Botuar nga Gazeta Dita me 08 May, 2023.

Një nga rajonet më të ftohta në planet duket se po humbet aftësinë për të mbajtur klimën të ftohtë në nivelet e nevojshme, me qëllim rregullimin e temperaturave në pjesën tjetër të botës. Eric Rignot, profesor i shkencës së sistemit në Universitetin e Kalifornisë, Irvine, dhe autor i studimit, është shprehur për “ABC News” se shkrirja në ndërfaqen midis shtresave të akullit dhe oqeanit në Arktik është shumë më e gjerë se sa ishte vlerësuar më parë, sipas edhe një studimi të botuar të në Proceedings of the National Academy of Sciences.

Ajo që po ndodh në vijën e tokëzimit – kryqëzimi midis një shtrese akulli të tokëzuar dhe oqeanit – i bëri studiuesit të zbulojnë shumë më tepër shkrirje se ajo që mendohej më parë në akullnajën Petermann në Groenlandë. “Megjithatë, studiuesit zbuluan se uji i detit është “rregullisht” ai që hyn nën akullnajë për një distancë të konsiderueshme, që fillimisht u supozua të ishte “shumë e vogël”, tha Rignot.

Çfarë është gjetur është se ajo shtrihet në kilometra”, tha ai. “Jo vetëm disa metra, apo disa 100 metra, por kilometra”. Studiuesit zbuluan se linja e tokëzimit e akullnajës Petermann migron me ciklin e baticës në distanca prej 2 deri në 6 kilometra – ose deri në 3.7 milje – dhe sipas studimit tërheqjet më të mëdha ndodhin përgjatë kanaleve të daljes nën akullnajat paraekzistuese.

Në dallim nga modelet e mëparshme, shkalla më e lartë e shkrirjes së shtresës së akullit të regjistruar ishte brenda zonës së migrimit të linjës së tokëzimit, e cila vlerësohej të ishte rreth 60-100 metra shkrirje e akullit në vit. "Ndërsa ujërat e oqeanit po ngrohen, ato do të ndikojnë në një pjesë shumë të madhe të masës, duke treguar se sa e ndjeshme është akullnaja nga aktiviteti i oqeanit. Papritmas, uji më i ngrohtë i oqeanit do të sulmojë akullnajën e një zone shumë më të madhe, sepse cikli i baticës është ndërhyrës për distanca shumë të gjata. Studiuesit analizuan një seri kohore të lëvizjes së akullit dhe të dhënave të lartësisë së sipërfaqes të nxjerra nga vëzhgimet satelitore për të vlerësuar migrimin e linjës tokësore dhe shkallët e shkrirjes bazale për akullnajat që nga viti 1992", tha Rignot.

Hulumtimi, i cili u bë i mundur për shkak të imazheve shtesë satelitore të disponueshme gjatë dekadës së fundit, sugjeron se linja e tokëzimit në tërheqje formoi një zgavër nën qendrën e shtresës së akullit, me madhësi rreth 20 kilometra katrorë dhe mbeti e hapur gjatë gjithë ciklit të baticës në vitin 2022.

Sipas ekspertëve Arktiku është vija e parë për ndryshimet klimatike. Shkrirja në Arktik, e konsideruar gjerësisht nga shkencëtarët polarë si frigoriferi i Tokës për shkak të rolit të saj në rregullimin e temperaturave globale, mund të ketë efekte katastrofike në pjesën tjetër të botës. Ndërsa rajoni ngrohet, përforcimi i Arktikut bën që akulli i detit të hollohet ose të zhduket, duke lejuar që sipërfaqet e errëta të oqeanit ose tokës të thithin më shumë nxehtësi nga dielli dhe ta lëshojnë atë energji përsëri në atmosferë.

Efekti më i madh afatgjatë i ngrohjes në Arktik është rritja e nivelit të detit, e cila tashmë po përjetohet nga vijat bregdetare në mbarë botën. Studiuesit shprehen se përfshirja e rezultateve të studimit në modelimin e shtresave të akullit do të rriste ndjeshmërinë e akullnajave ndaj ngrohjes së oqeanit dhe potencialisht do të dyfishonte rritjen e parashikuar të nivelit të detit në ato modele. “Nëse e modelojmë më saktë këtë ndërveprim të akullit dhe oqeanit, trajektorja e rritjes së nivelit të detit për shekullin e ardhshëm mund të rritet gjithashtu me një faktor,” tha Rignot. “Pra, kjo është diçka e madhe.”